De Oekraïense fotograaf, architect en beeldend kunstenaar Oleksandr Burlaka studeert in 2005 af aan de Faculteit Architectuur van de Nationale Universiteit voor Civiele Techniek en Architectuur. Zijn artistieke praktijk omvat een stedenbouwkundige fotografie die de nationale architectuur en haar vele transformaties in het post-Sovjettijdperk onderzoekt. Hij was lid van de Melnychuk-Burlaka Groep (2007-2011), de Grupa Predmetiv (2011-2016) en medeoprichter en lid van de curatoriële en activistische interdisciplinaire groep Hudrada. In 2019 publiceert hij het fotoboek Balcony Chic waarin het verhaal wordt verteld van de opmerkelijke Oekraïense balkoncultuur.

Burlaka is in de eerste plaats beeldend kunstenaar. Met zijn installaties, waarin fotografie en architectuur samensmelten, trekt hij de buitenwereld binnen in de museale ruimte. De kunstenaar speelt met kleur, schaduw en lichtinval om de onopvallende schoonheid van een straatbeeld vast te leggen. Zijn topografisch onderzoek, soms visueel gemaakt als een geografische mind map, getuigt van een grote maatschappelijke betrokkenheid en een bijzondere interesse voor de bouw- en wooncultuur in de voormalige Sovjetgebieden.

Voor mensen in zonnige, meestal zuidelijke landen als Spanje of Italië zijn balkons even evident als belangrijk. Mensen gebruiken ze om te zonnen, de was op te hangen, te lezen, te roddelen of te roken. Maar in Oekraine is de situatie anders; de balkons zijn een noodzaak wegens plaatsgebrek en getuigen tegelijk van een emblematische DIY- en reparatiecultuur. De kunstenaar herinnert zich zijn ouderlijke woonst op de 16e verdieping van een betonnen appartementsgebouw. “De houten kozijnen hadden scheuren, waardoor er water naar binnen lekte als het regende. Elk seizoen kwamen er vogels hun nesten maken. Tijdens de zomer stonden de balkonramen altijd open, maar tijdens de winter moesten de scheuren dichtgeplakt worden met papier om de kou buiten te houden. Onze voorraad aardappelen en andere boodschappen werden op het balkon bewaard. Het was een tijd van economische crisis en instabiliteit, dus mensen vertrouwden enkel op hun eigen spaargeld en maakten alles met hun eigen handen.”

In zijn fotoboek Balcony Chic toont hij honderden beelden van zelf-aangebouwde en vaak primitieve balkons die in Oekraïne het architectuurlandschap kenmerken. Het gaat in de meeste gevallen om een niet-vergunde uitbouw aan huizen en appartementen, als een verlengstuk van het privé-gedeelte naar buiten toe. Esthetica is duidelijk ondergeschikt; wat we zien is gemaakt van hout, plastic en glas, half geverfd en vaak gedecoreerd met bloemen, en volgestouwd met voorraad en/of rommel. De fotograaf concentreert zich op het breed scala aan “inventiviteit” dat te zien is in diverse grootsteden zoals Odessa, Kyiv en Lviv. De toekomst zal uitwijzen in hoeverre zijn beeldverslag historisch genoemd mag worden, want de verwoestende oorlog treft niet alleen kwetsbare individuen maar ook historische gebouwen, standbeelden en uiteindelijke ook de meest gammele erkertjes.

HW