“Half maart begon ik steeds opnieuw zwarte omgeploegde aarde te tekenen met een menselijke figuur erop. Of, als we het anders bekijken, een horizontaal uitgelijnd menselijk silhouet over een afbeelding van aarde. Door middel van herhaling wordt het motief concreet gemaakt. Het is tussen de periode van maart en nu tientallen keren herhaald geweest. Het motief werd zonder twijfel geïnspireerd door: het beeld van de 'vruchtbare gronden' van Oekraïne, met alle daaraan gerelateerde koloniale connotaties; foto's van de lijken van de indringers en het beroemde verhaal van zonnebloempitten in hun zakken*; foto's van hun slachtoffers; geïmproviseerde graven in percelen landbouwgrond; loopgraven omgevormd tot massagraven; land vervuiling als gevolg van de oorlog; de hongersnood van morgen; lichamen die nog ontdekt moeten worden; de 'vergiftigde landschappen'.** Ik definieer de figuur die de aarde overdekt op die tekeningen als een schaduw. Hoewel de aarde absorbeert, blijft een schaduw op de oppervlakte. Een schaduw markeert plaatsen en tijden waar en wanneer een menselijk leven, voor de zoveelste keer, ophoudt de ultieme waarde te zijn. Bovendien kan een schaduw niet verborgen worden onder een laag aarde, bedekt en op eender welke manier worden uitgewist.’

---

* Marder, Michaël. "Vegetal Redemption: een Oekraïense vrouw en Russische soldaten". De Filosofische Salon, 26 februari 2022

**Ославська, Світлана. «Ма оллак. ейзажі». https://krytyka.com/, Krytyka, februari 2016