14.11 - 14.12.2022

Oskar-Jäger-Strasse 97-99, 50933 Keulen
Dagelijks, 10:00 - 18:00 uur

De Oekraïense strijd gaat over het voortbestaan van een natie en haar recht op een politiek, militair, economisch en cultureel bestaan. Toen de Russische invasie begon, reageerde West-Europa met een verbluffende golf van steun voor zijn buurland, dat terecht beschouwd werd als een deel van de Europese gemeenschap. Maar tot op vandaag is Oekraïne als cultuur bij veel mensen in West-Europa nauwelijks bekend.

Het PinchukArtCentre, het toonaangevende Oekraïense museum voor hedendaagse kunst, bundelde aan het begin van de invasie de krachten met het Antwerpse  M HKA, Museum van Hedendaagse Kunst, om niet alleen de onmiddellijke urgenties, maar ook de strategische uitdagingen aan te pakken.

Deze oorlog is niet het eindpunt, zelfs geen middel om het doel te bereiken. De weerstand en de steun worden integendeel gedreven door wat er daarna kan komen. Op het meest fundamentele niveau betekent dit dat Oekraïne en West-Europa elkaar beter leren kennen en, in tweede instantie, dat hun capaciteiten elkaar beginnen te versterken. Tenslotte kan het gaan om een gemeenschappelijk begrip, een gemeenschappelijke visie, en gemeenschappelijke waarden. Niet alleen de oorlog en de hulp, maar ook de horizon, zijn dus in wezen cultureel.

Kunst kan daarvoor een belangrijke ruimte voor reflectie bieden, opdat Europa deze vitale en levende Oekraïense kunstscène beter begrijpt als onderdeel van een internationale ecologie, maar ook opdat Oekraïne zichzelf blijft zien als onderdeel van een grotere wereld. Bij de heropening van het PinchukArtCentre in juni dit jaar stond het partnerschap in het teken van een land dat in oorlog is, maar dat veel meer is dan een oorlogsgebied, namelijk ook een plek waar het leven en de cultuur doorgaan – dat was de belangrijkste uitdaging. Het resultaat was een tentoonstelling die een dialoog presenteerde tussen een internationale selectie uit de M HKA-collectie – die was samengesteld vanwege haar vermogen tot empowerment en emancipatie – en actueel werk van Oekraïense kunstenaars, voor het merendeel gemaakt in oorlogstijd. Het project omvatte als onvermijdelijke referentie de Russische tentoonstelling over oorlogsmisdaden Russian War Crimes.

Deze tentoonstelling wordt nu een tweede keer herhaald in Keulen. En zo hoort het ook: gedeeld denken in een gedeelde ruimte. Voor Keulen werden de dialogen in zeven zalen herwerkt, te beginnen met het landschap van de oorlog; onmiddellijk gevolgd door het maken van een wereld; de noties 'landschap' en 'dagelijks leven'; de dubbele helix van collectief en individualisme; en ten slotte het afwegen van de catastrofale beelden van Russische oorlogsmisdaden tegen het potentieel dat kunst heeft om relevant te zijn.

Bart De Baere and Björn Geldhof

PERSDOSSIER

BOZAR, 6.5-19.06.2022

'Europa is een belangrijk onderdeel van de Oekraïense geschiedenis, net zoals Oekraïne een onderdeel is van de Europese geschiedenis', schrijft Serhii Plokhii. Laten we het ons voorstellen.

Deze noodtentoonstelling in de Raadszaal van Bozar maakte deel uit van een drieluik, met andere hoofdstukken in Bozar en M HKA. Ze vertrokken allemaal van de Oekraïense kunstenaars in de collectie van de Vlaamse Gemeenschap.

Het perspectief van Bozar is de spanning tussen grootse verhalen en de anekdotische momenten van het leven, zoals gethematiseerd in het uithangbord   van deze tentoonstelling, Nikita Kadans 'Little House for Giants', waarin een armoedige schuur naast een abstracte, constructivistische vorm wordt geplaatst. Kadans 'Chronicles', gebaseerd op historische foto's van gewelddaden op het grondgebied van het huidige Oekraïne, illustreren niet langer die laatste, maar evoceren een fundamenteel bewustzijn van geweld tegen mensen.

Oksana Shachko, de Oekraïense mede-oprichter van FEMEN, liet een klein oeuvre van anti-iconen na, ergens tussen het spirituele en het profane in, en richtte zich tot het instituut dat deze spiritualiteit claimt: de kerk, een hoofdrolspeler in de huidige oorlog. Lesia Khomenko thematiseert de organisatie die vandaag de meest evidente sleutelrol vervult: het leger. Ze linkt de kunstenaarsblik aan militaire optica, de blik van de sluipschutter aan de rol van digitale beelden in de oorlog.

Sergey Bratkov's foto's tonen aan de ene kant zelfbewuste jonge vrouwen in de afdeling ballistiek van de Oekraïense militaire school; aan de andere kant, boksers nadat ze hun gevecht hebben gewonnen, leeg na de gestreden strijd.

Sinds 2012 neemt Anna Zvyagintseva de geluiden op van zeer uiteenlopende demonstraties in Oekraïne. Ze stopt ze in een kookpot, en haakt een gevangenis tegen corruptie:  kwetsbaarheid versus harde macht. 

In 2016 werd Alevtina Kakhidze, beroemd om haar verslaggeving over de Donbas-oorlog, uitgenodigd voor de Biënnale van Moskou. Daar maakte Kakhidze dagelijkse nieuwsuitzendingen over de toekomst, over het dagelijkse leven op de biënnale en over de oorlog, die toen algemeen genegeerd werd.

Het centrale beeld van het project werd ontworpen door Nikolay Karabinovych.

PRESS RELEASE

M HKA, 06.05–21.08.2022

De tentoonstelling in het M HKA presenteerde de vitale Oekraïense kunstscene vanuit het perspectief van kunst als kritisch instrument.

Nikita Kadan geeft een sculptuur uit Benin van een Portugese kolonisator een sovjetster mee. Sergey Bratkov toont in een recente video zijn in Kharkiv wonende broer, architect, die een vervallen gebouw opmeet. Davyd Chychkan denkt, in de geest van Maidan, de toekomsthorizon van zijn maatschappij. Hij vertrekt van de krachten in Volksrepubliek Oekraïne die bestond van 1917 tot de Sovjetzege in 1921, met het zwart van het anarchisme voor een antiautoritaire toekomst, het rood van het socialisme voor sociale gelijkheid en het paars van het feminisme voor een cultureel progressieve horizon. Die verweeft hij met de kleuren, symbolen en het erfgoed van Oekraïne. Tegenhanger hiervan is de muurtekening Landscape with Staffage van Anna Scherbyna.

Centraal is er ook See Ukraine, een filmprogramma met video’s van jonge Oekraïense kunstenaars. Het belicht vraagstukken rond identiteit en de relatie met het verleden en de toekomst. Het programma wordt ingeleid door het lied Obiymy [Omhels me] van Svyatoslav Vakarchuk en Akustikos Art Group, recent opgenomen in de ruïnes van Palats Pratsi (het ‘werkerspaleis’) in Kharkiv.

Als een speels accent wordt aan de andere kant van de bibliotheek ook nog Het meest commerciële project getoond van Alevtina Kakhidze. Daarin bevraagt ze ideeën van waarde, materialisme, bezit en consumptie door kleding na te maken die ze leuk vindt, om ze vervolgens te verkopen aan de winkelprijs van de kledingstukken.


Nikolay Karabinovych maakte het campagnebeeld van Imagine Ukraine.

PRESS RELEASE

Europees Parlement, 06.05 – 21.08.2022

'Europa is een belangrijk onderdeel van de Oekraïense geschiedenis, net zoals Oekraïne een onderdeel is van de Europese geschiedenis', schrijft Serhii Plokhii. Laten we het ons voorstellen.

De tentoonstelling in het Europees Parlement bood de bezoeker de gelegenheid Oekraïne te ontdekken, een van de centra van de vroege avant-garde, en vandaag een vitale artistieke en intellectuele scene.

De projectruimte van het Parlamentarium is de ideale locatie voor zo'n onderneming, aangezien het een ontmoetingsruimte is tussen het Europees Parlement en zijn burgers, wier betrokkenheid essentieel is. 

Deze noodtentoonstelling  maakt deel uit van een drieluik, met andere hoofdstukken in Bozar en het M HKA. Ze vertrekken allemaal van de Oekraïense kunstenaars in de collectie van de Vlaamse Gemeenschap.

Symbolisch voor de directheid waarmee kunst kan reageren, is het visuele dagboek van Alevtina Kakhidze, die besloot in Muzychi te blijven, op 40 kilometer van Kiev.

De tentoonstelling presenteert een dialoog  tussen directheid en een diepere historische basis. Beide sferen hebben getuigen nodig.

Enerzijds is er het vormende moment van de Maidanrevolutie, zoals op de foto van Olexandre Burlaka, waar waterkanonnen naar een regenboog leiden; aan de andere kant de complexiteit van de geschiedenis, zoals in de elementen van reflectie van Nikita Kadan op de gebieden die Rusland voorheen reeds veroverde.

De huidige realiteit – het versteende brood van Zhanna Kadyrova; de doorsnee-soldaat afgebeeld door Lesya Khomenko – is verbonden met de geschiedenis van vernietigingen door het Sovjetsysteem, zoals geëvoceerd door Nikita Kadan.

In de reeks 'Italian School' confronteerde Sergey Bratkov kinderen in een jeugdgevangenis met het christelijke verhaal van een passiespel, een traditie die zij niet langer kennen.

Buiten de tentoonstellingsruimte zelf is er Eurotel, gemaakt door Bratkov tijdens het UEFA 2012 European Football Championship: de finale was een match die samen werd georganiseerd door Polen en Oekraïne.

PRESS RELEASE