"Er bestaan geen tirannieën die niet proberen de kunst in te perken, omdat ze zien welke kracht kunst heeft. Kunst kan de wereld dingen vertellen die op een andere manier niet gedeeld kunnen worden. Kunst brengt gevoelens over."

- Volodymyr Zelensky, President van Oekraïne

Уяви Україну – Митець як свідок / Imagine Ukraine – The Artist as a Witness

© Nikita Kadan. Photo: Pat Verbruggen
The Possessed Can Witness in the Court / Одержимий може свідчити в суді, 2015
Installatie , 250 x 240 x 70 cm
metal construction with various objects like lightbox, photograph, plants, coal, a take away leaflet etc.

Deze installatie is opgebouwd uit metalen rekken waarin objecten uit de persoonlijke collectie van de kunstenaar en werken van de kunstenaar zelf worden verzameld, als een alternatief archief. De items verwijzen naar het Sovjetverleden van de huidige conflictgebieden: de Krim en het Donetsbekken. Deze objecten, ooit bezoedeld door de staatsideologie, lijken hier elk dogmatisch verhaal uit de weg te gaan en de traditionele tweedeling van 'vriend' of 'vijand' van zich af te schudden. De bezetene ('the possessed', bezeten door de geesten van de geschiedenis) die 'kan getuigen in het gerechtshof' (van de geschiedenis) is het onzichtbare personage van het werk. Hij wordt gedreven door de ontketende kracht van tegenstellingen en ontkent het officiële standpunt van de strijdende partijen én hun propaganda. Tegelijkertijd is zijn houding niet die van een onverschillige waarnemer. The Possessed Can Witness in the Court introduceert een nieuwe logica van historische vertelling die niet gecontroleerd wordt door de – door de staat gebillijkte – geheugen-politiek. De objecten in de installatie zijn ontdaan van hun eerdere implicaties en werden opnieuw in elkaar gestoken. Op die manier vormen ze een onbevooroordeelde getuigenis.

Elk item in de installatie verwijst naar een dubbelzinnig verhaal. Een van de artefacten is het kubo-futuristische monument uit 1927 voor 'Artem' in Svjatohirsk (in het Donetsbekken). Het monument werd door Ivan Kavaleridze opgericht als onderdeel van Lenins zgn. 'Monumentale Propaganda'-plan. Artem, pseudoniem van het communistische partijlid Fedor Sergeev, was de organisator van de 'Donetsk-Kryvyi Rih Arbeidersrepubliek' en een activist van de Russische Sociaal-Democratische Arbeiderspartij RSDLP. Tegenwoordig wordt het monument, vanuit het oogpunt van de-communiseringsbeleid, gezien als een vijandig ideologisch object – maar tegelijkertijd als een van de meesterwerken van de Oekraïense avant-garde, en een onderdeel van de nationale culturele canon. 

Rechtse politici eisen echter nog steeds de sloop van het monument, terwijl de lokale autoriteiten de toegang eenvoudigweg versperren, en zich verder niet bemoeien met de natuurlijke processen van entropie en teloorgang waaraan het betonnen beeld is blootgesteld. Andere materialen op de rekken zijn voorwerpen uit het oorlogsgebied. Daaronder overblijfselen van artilleriegranaten; een aantal  dozen met zwart-witfoto's, deels bedolven onder de kolen; en zaken uit Kadans persoonlijke archief zoals oude foto's van gebouwen in het huidige oorlogsgebied en planten (zoals die voorkomen op vensterbanken in Kiev). Een neonlamp aan het plafond schetst de contouren van het Krim-schiereiland.

Lijst van gebruikte objecten:
Nikita Kadan, uit de reeks 'Hesitant sculptures', 2015
Nikita Kadan, uit de reeks 'Observation on archives' (Smithson), 2015
Ivan Kavaleridze's boek Monuments of Soviet Ukraine (met de foto van het monument van Artem in Sviatohirsk, in het Donetsbekken, uit 1927), Mystetztvo, Kiev, 1982
Sanatorium 'Donetsbekken' in de Krim, jaren 1970
Artilleriegranaten, Oost-Oekraïne
Model voor het monument voor Lenin, onbekende kunstenaar. Schenking van Lesia Khomenko.
'Modernisme. Analyse en kritiek van de hoofdstromen', Iskusstvo, Moskou, 1987
Nikita Kadan, uit de reeks 'Observation on archives' (Dibbets), 2015
Nikita Kadan, 'An island,' 2014